ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ-ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ
ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ: Αναμφισβήτητα το σήμα κατατεθέν της πόλης και δεσπόζον σημείο στην παραλιακή ζώνη της. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο ενώ κατά την περίοδο 1450-1470, όπου θεωρείται ότι κατασκευάστηκε, αποτελούσε οχυρωματικό έργο που χτίστηκε στη θέση προϋπάρχοντος βυζαντινού πύργου.
ΑΨΙΔΑ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΙΟΥ: Γνωστή και ως Καμάρα βρίσκεται στην πάνω πλευρά της οδού Εγνατίας και αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα μνημεία της πόλης αλλά και το πιο διάσημο σημείο συνάντησης των κατοίκων. Χτίστηκε προς τιμήν του Αυτοκράτορα Γαλερίου το 305 μ.Χ και αποτελεί μέρος του Γαλεριανού συγκροτήματος. Αξίζει να δοθεί προσοχή στις ανάγλυφες παραστάσεις που βρίσκονται στους πεσσούς.
ΡΟΤΟΝΤΑ: Χτίστηκε περί το 304 μ.Χ και είναι θολωτό στρόγγυλο κτίσμα, όμοιο με τον Πάνθεον της Ρώμης, ενώ αρχικά προοριζόταν για ναός του Διός ή Μαυσωλείο του Γαλερίου. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους μετατράπηκε σε ναό των Ασωμάτων Δυνάμεων και μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο. Αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
ΑΝΑΚΤΟΡΑ ΓΑΛΕΡΙΟΥ: Ευρισκόμενο στη νοτιοδυτική πλευρά της πλατείας Ναυαρίνου χτίστηκε στο διάστημα της Ρωμαϊκής Τετραρχίας προς τιμήν του Αυτοκράτορα Γαλερίου. Μαζί με το Οκτάγωνο, τον Ιππόδρομο, την αψιδωτή αίθουσα (που βρίσκονται επίσης στην πλατεία Ναυαρίνου), την Αψίδα του Γαλερίου και τη Ροτόντα, αποτελούν το Ανακτορικό Συγκρότημα του Γαλερίου.
ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΓΟΡΑ: Αποτελεί αντίγραφο του κέντρου της Ρώμης, χτισμένη κατά τα τέλη του 2ου με αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όταν λειτουργούσε κανονικά, περιελάμβανε μία μεγάλη ορθογώνια πλατεία, ένα Ωδείο – Βουλευτήριο με κερκίδες και σκηνή, καθώς και πολυώροφη στοά. Επιπρόσθετα, υπήρχε και λουτρικό συγκρότημα αποτελούμενο από μία κυκλική αίθουσα εφίδρωσης και εικοσιπέντε λουτήρες. Σημαντικά ευρήματα αποτελούν τα ψηφιδωτά δάπεδα, αγωγοί και οχετοί αποχέτευσης, αργυρά νομίσματα και μαρμάρινα γλυπτά.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΛΟΥΤΡΑ: Βρίσκεται στην είσοδο του παραδοσιακού οικισμού της Άνω Πόλης και λειτούργησε ως λουτρό για άνδρες και γυναίκες. Είναι το μοναδικό λουτρό της συγκεκριμένης περιόδου που σώζεται. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας διατήρησε τη λειτουργία του και πήρε την ονομασία Κουλέ Χαμάμ. Η λειτουργία του σταμάτησε τη δεκαετία του 1940 και αποτελεί πλέον Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΤΕΙΧΗ: Στη σημερινή τους μορφή, τα οχυρωματικά τείχη που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 4ου με μέσα του 5ου αιώνα μ.Χ εκτείνονται σε μήκος τεσσάρων χιλιομέτρων. Αρχικά το μήκος ήταν 8 μέτρα και το ύψος 10-12 μέτρα. Στη βορειοανατολική τους πλευρά, τα τείχη, ανεβαίνουν προς την Ακρόπολη εντός της οποίας βρίσκεται και το Επταπύργιο. Τα βυζαντινά τείχη της πόλης αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟ: Γνωστό και ως Γεντί Κουλέ (Yedi Kule) , βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά των τειχών, περιλαμβάνοντας και την Ακρόπολη. Αποτελείται από το Βυζαντινό Φρούριο και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών που κατασκευάστηκαν κατά το 1890.
ΠΥΡΓΟΣ ΤΡΙΓΩΝΙΟΥ: Διαφορετικά Πύργος της Αλύσεως βρίσκεται στην περιοχή της Άνω Πόλης. Μαζί με το Λευκό Πύργο και τον Πύργο Βαρδαρίου αποτελούσαν ισχυρά οχυρά τουρκικής κατασκευής. Η θέα που προσφέρει το σημείο είναι μοναδική και αξίζει να το επισκεφθείτε.
ΑΝΩ ΠΟΛΗ: Ο μοναδικός οικισμός που παρέμεινε σώος μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 και γι’ αυτό διατήρησε τα παραδοσιακά του στοιχεία. Βρίσκεται στα βόρεια της πόλης και αξίζει να την επισκεφθείτε για να γνωρίσετε τόσο την παραδοσιακή αρχιτεκτονική όσο και να απολαύσετε την καταπληκτική θέα που προσφέρει.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Η Θεσσαλονίκη, ως βυζαντινή συμπρωτεύουσα, βρίθει περίτεχνων βυζαντινών ναών με πολλούς από αυτούς να ακολουθούν πρωτότυπο αρχιτεκτονικό ρυθμό, που σπάνια συναντάται σε άλλες περιοχές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο ναός της Αγίας Σοφίας, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα, ο ναός του Προφήτη Ηλία, η Παναγία Αχειροποίητος, η Παναγία Χαλκέων, ο ναός τους Σωτήρος, ο ναός της Αγίας Αικατερίνης, ο ναός του Οσίου Δαβίδ (Μονή Λατόμου) κ.α. Αξίζει να σημειωθεί πως οι περισσότεροι από αυτούς τους ναούς είναι Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
ΜΟΝΗ ΒΛΑΤΑΔΩΝ: Η Μονή βρίσκεται στην περιοχή της Άνω Πόλης, πολύ κοντά στα τείχη του Επταπυργίου. Χτίστηκε πιθανότατα από την Άννα Παλαιολογίνα, κατά τα μέσα του 14ου αιώνα. Είναι το μοναδικό μοναστήρι της βυζαντινής περιόδου που σώζεται και λειτουργεί μέχρι σήμερα, ενώ διοικητικά ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αξιοσημείωτη είναι η θέα που προσφέρει η περιοχή.
ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Ο ναός του Πολιούχου Αγίου της πόλης είναι μία πεντάκλιτη βασιλική, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και βρίσκεται επί της ομώνυμης οδού. Είναι ιδιαίτερα επιβλητικό οικοδόμημα με τις συστοιχίες κιόνων και τα ιδιαίτερης αισθητικής αξίας κιονόκρανα καθώς και τα ψηφιδωτά να αποτελούν τα δεσπόζοντα χαρακτηριστικά του εσωτερικού του. Εξέχον σημείο του ναού είναι ο χώρος όπου φυλάσσονται τα λείψανα του Αγίου, καθώς επίσης και οι υπόγειες κατακόμβες – τόπος μαρτυρίου του Αγίου- όπου σήμερα λειτουργεί μουσειακή έκθεση. Ο ναός αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Στη συμβολή δύο εκ των πιο κεντρικών δρόμων της πόλης- Αγίας Σοφίας και Μητροπόλεως- βρίσκεται ο Μητροπολιτικός Ναός της Θεσσαλονίκης, αφιερωμένος στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Πρόκειται για έναν από τους ομορφότερους ναούς, που συνδυάζει βυζαντινές κα νεοκλασικές επιρροές.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗ: Στη συμβολή των οδών Μακένζυ Κινγκ και Παύλου Μελά βρίσκεται και λίγα μέτρα κάτω από τη στάθμη του δρόμου βρίσκεται μέσα σε μια μικρή όαση, ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Μετά την είσοδο στο ναό είναι διάχυτη η αίσθηση μεταφοράς σε άλλο χρόνο. Κάτω από την αυλή υπάρχουν υπόγειες στοές και μία πηγή, που ανακαλύφθηκαν ο 1892.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ : Ο ναός είναι αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, όπως και η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Ο ναός είναι χτισμένος στον αρχιτεκτονικό τύπο βασιλικής με θολωτό, με το σώμα του να διαγράφει σχήμα ισοσκελούς σταυρού. Με την είσοδο στο ναό αντιλαμβάνεται κανείς την ιστορικότητα και μοναδικότητα του μνημείου καθώς παρόμοιοι ναοί τόσο ως προς την αρχιτεκτονική όσο και ως προς τις αγιογραφίες, υπάρχουν ελάχιστοι, και αυτοί βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη. Παλαιότερα ο ναός λειτουργούσε ως Μητρόπολη.